Παρασκευή , 29 Μαρτίου 2024

Ο χάρτης των χερσαίων εξορύξεων υδρογονανθράκων στην Ελλάδα… Όλα όσα δεν ξέρετε….

Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000 και το νέο περιβαλλοντικό νομοσχέδιο, ένα χαρτογραφικό σχόλιο για τις χερσαίες εξερευνήσεις υδρογονανθράκων στην Ελλάδα.

https://img.huffingtonpost.com/asset/5ecd4b293000001b21156aec.jpg?ops=50_50Δημήτρης Παπαμιχαήλ Γεωγράφος με ειδίκευση στις πολιτικές της ενέργειας

 

 

 

 

Το 2007, την ίδια χρονιά που ξεκινούσε η παρούσα φάση έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, ο Πολ Τόμας Άντερσον

σκηνοθέτησε μία επική κινηματογραφική παραγωγή με θέμα την πρώτη εποχή εφόρμησης στον μαύρο χρυσό της Αμερικής και τον Ντάνιελ Ντέι Λούις να πραγματοποιεί τη συγκλονιστική ερμηνεία ενός αδίστακτου πετρελαιοθήρα. Ο τίτλος διαμήνυε χωρίς περιστροφές: Θα χυθεί αίμα (Therewillbeblood).

Δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο λαμβάνει χώρα η διαδικασία εξερεύνησης στο καθ’ ημάς φαρ ουέστ, δεν μας προδιαθέτει για τίποτα πιο αισιόδοξο. Απουσία πραγματικής δημόσιας διαβούλευσης, ουσιαστική αδιαφορία για το φυσικό και το ανθρώπινο περιβάλλον, πλεονεξία και αμφίβολη συνεισφορά στο εθνικό προϊόν, μερικά από τα χαρακτηριστικά που απορρέουν από τη φειδωλή κατά τα άλλα, επικοινωνία των αρμόδιων παραγόντων, δημόσιων και ιδιωτικών, σχετικά με τις εξορύξεις σε Ήπειρο και Δυτική Ελλάδα.  

Το νομοσχέδιο περί «Εκσυγχρονισμού της περιβαλλοντικής νομοθεσίας», που υιοθετήθηκε από τη Βουλή στις 5 Μαΐου, έρχεται να επισφραγίσει την απορρύθμιση της μέριμνας για το φυσικό περιβάλλον που παρατηρείται την τελευταία δεκαετία, χάριν των πολυαναμενόμενων «επενδύσεων».

Από τις απόρρητες έρευνες στις παραχωρήσεις

Η τρίτη περίοδος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην Ελλάδα ξεκίνησε τυπικά με την ψήφιση τουν. 3587/2007 με τον οποίο το Ελληνικό Δημόσιο ανακάλεσε όλες τις παραχωρήσεις στις ΔΕΠ/ΔΕΠ-ΕΚΥ/ΕΛΠΕ, τους αφαίρεσε την σχετική αρμοδιότητα και τη μετέφερε στο Δημόσιο. Το νομικό πλαίσιο εκσυγχρονίστηκε με την ψήφιση του ν. 4001/2011 και θεσπίστηκε ένα σχετικά ελκυστικό επιχειρηματικό περιβάλλον.

Το 2012, κατόπιν έρευνας που ζήτησε το υπουργείο Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, επί θητείας Γιάννη Μανιάτη, καταγράφονται πετρελαιοπιθανά πεδία σε Ήπειρο, Θράκη και Βόρειο Αιγαίο. Δυστυχώς, η έρευνα αυτή του ΙΓΜΕ, που είχε προκαλέσει θόρυβο στα ελληνικά μήντια στις αρχές του 2013, δεν έγινε ουδέποτε προσβάσιμη στο κοινό. Όπως μαθαίνουμε από τη WWF Ελλάς:

…αίτημα πληροφοριών και χορήγησης των σχετικών εγγράφων και μελετών από το WWF Ελλάς, συνοδευόμενο από εισαγγελική εντολή, απορρίφθηκε από τον αρμόδιο προϊστάμενο, με το σκεπτικό ότι η μελέτη αυτή, η οποία έχει ολοκληρωθεί και παραδοθεί, αποτελεί «εσωτερική πληροφόρηση της υπηρεσίας μας, η δημοσιοποίηση της οποίας μπορεί να βλάψει τα οικονομικά συμφέροντα του Δημοσίου […]» και ότι το υπουργείο «είναι, παραγώγως, δικαιούχος πνευματικής ιδιοκτησίας της «προκαταρκτικής γεωλογικής μελέτης», από την οποία εξαρτά ζωτικά οικονομικά συμφέροντα άμεσα συναρτώμενα με την οικονομική σταθερότητα του Κράτους […]»

Εντούτοις, η έρευνα αυτή του ΙΓΜΕ αποτέλεσε ένα από τα κύρια πολιτικά επιχειρήματα για την έναρξη της διαδικασίας χερσαίων ερευνών που λαμβάνει χώρα από το 2016 στην Ήπειρο.

Ο κύκλος παραχωρήσεων περιοχών προς εξερεύνηση υδρογονανθράκων άνοιξε το 2012 με τη διαδικασία της «ανοικτής πόρτας». Στις χερσαίες περιοχές, οι συμβάσεις παραχώρησης είναι τέσσερεις. Η σύμβαση μίσθωσης για τα Ιωάννινα κυρώθηκε το 2014 στο κοινοπρακτικό σχήμα Energean Oil & Gas (80%)-Petra Petroleum (20%). Η τελευταία αποχώρησε το 2017, με την ισπανική Repsol να την αντικαθιστά αποκτώντας ταυτόχρονα το 60% στο κοινοπρακτικό σχήμα και την Energean να περιορίζεται στο 40%.

Οι περιοχές Άρτας-Πρέβεζας και Ηλείας-Αχαΐας παραχωρήθηκαν το 2018 στα ΕΛ.ΠΕ., ενώ την ίδια χρονιά κυρώθηκε και η σύμβαση παραχώρησης της περιοχής της Αιτωλοακαρνανίας στο σχήμα Repsol-Energean. Αξίζει να σημειωθεί ότι, εξερευνητικές γεωτρήσεις στις περιοχές αυτές πραγματοποιούνται από τη δεκαετία του 1960. Οι τελευταίες πριν τη παρούσα φάση εξερευνήσεων, ήταν αυτές που έλαβαν χώρα στα τέλη της δεκαετίας του 1990, με την βρετανική EnterpriseOil και την ελληνική Triton, οι οποίες αποχώρησαν το 2001 δίχως να έχουν ανακαλύψει εμπορικό περιεχόμενο.

Νομοθετική απορρύθμιση

Με το νέο νομοσχέδιο 4685/2020, στο άρθρο 44επιτρέπεται ρητά η δραστηριότηταεξόρυξης για πετρέλαιο και φυσικό αέριο εντός οικοτόπων, ενώ με το άρθρο 110παρακάμπτονται αποφάσεις των τοπικών αρχών ως προς τις επικίνδυνες και ρυπογόνες εγκαταστάσεις εντός των ορίων τους. Πιο συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο καθορίζει 4 διακριτές ζώνες στις περιοχές Νατούρα:

  • Ζώνη απόλυτης προστασίας της φύσης
  • Ζώνη προστασίας της φύσης
  • Ζώνη διαχείρισης οικοτόπων και ειδών
  • Ζώνη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων

Στις δύο πρώτες ζώνες δεν επιτρέπεται η εξορυκτική δραστηριότητα, ενώ στις δύο τελευταίες επιτρέπεται. Όμως, ο χάρτης των ζωνών δεν έχει ακόμα εκπονηθεί. Όπως εξηγεί ο Δ. Μπούσμπουρας στο άρθρο του «Μελέτες και Διαχειριστικά Σχέδια στις περιοχές ΝΑΤΟΥΡΑ», οι περιβαλλοντικές μελέτες από τις οποίες απορρέουν τα χωροταξικά σχέδια και η ζωνοποίηση εκπονούνται σε υπερβολικά σύντομα χρονικά διαστήματα, συχνά δίχως έρευνα πεδίου και μόνο με επικουρική συνεισφορά εξειδικευμένων επιστημόνων (βιολόγων, ορνιθολόγων κ.ο.κ.).

Εδώ έγκειται λοιπόν ένα πεδίο αντιπαράθεσης για την επόμενη περίοδο. Όμως, η ενίσχυση του συγκεντρωτισμού και η κατάργηση της αυτοτέλειας των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών δεν προμηνύουν τίποτα θετικό για τις τοπικές κοινωνίες. Η προσπάθεια επίσπευσης των διαδικασιών περιορίζει περαιτέρω την ήδη, ισχνή στην Ελλάδα, γνωμοδότηση των πολιτών.

Στον χάρτη – που εκπονήθηκε από τη Cartopsis – απεικονίζεται μία εκτίμηση των προς εξερεύνηση περιοχών, κατά μήκος των γραμμών σεισμικών ερευνών, έτσι όπως αυτές επικοινωνούντα από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ). Ενώ η εξερευνητική δραστηριότητα δείχνει να αποφεύγει εν γένει τις περιοχές Natura 2000 (με αρκετές εξαιρέσεις ωστόσο), εντούτοις πραγματοποιείται πλησίον οικισμών, μείζονων αγροτοπαραγωγικών περιοχών και ποταμών, όπως επιβεβαιώνουν άλλωστε αυτόπτες μάρτυρες των σεισμικών ερευνών στην Ήπειρο.

Η μεγαλύτερη πίεση επί των εδαφών συναντάται στα βορειοανατολικά της πόλης των Ιωαννίνων (στο Δήμος Ζίτσας, όπου έχουν ήδη ξεκινήσει οι σεισμικές έρευνες και οι αντιδράσεις των κατοίκων), στα βόρεια του Αγρινίου και στους κάμπους Αχαΐας και Ηλείας. Σε όλες αυτές τις περιοχές, η εξερευνητική δραστηριότητα – και δυνητικά, η εξορυκτική δραστηριότητα – έρχεται σε σύμπτωση με άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες και, από πολλές απόψεις, τις ανταγωνίζεται.

Mπορείτε να δείτε τον ΧΑΡΤΗ και να μάθετε όλο το παρασκήνιο…. ΕΔΩ

Shares