Πέμπτη , 28 Μαρτίου 2024
Τελευταία Νέα

Οι επιδρομές των Καταλανών στο Άγιο Όρος και η πολιορκία της Μ. Χιλανδαρίου…

του Χρήστου Χαζτζηλία,
Η στρατιωτική οργάνωση με το όνομα “Καταλανική Εταιρία” προσκλήθηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο B’ Παλαιολόγο για να αντιμετωπίσει τους Σελτζούκους Τούρκους στην Μικρά Ασία,ο αρχηγός τους  Roze d’ Flor δέχθηκε να βοηθήσει με αντάλλαγμα μεγάλα χρηματικά ποσά και ο ίδιος να παντρευτεί μία πριγκίπισσα.
Οι Καταλανοί έφτασαν μέχρι την Φρυγία διαλύοντας  τους Τούρκους,όμως αντί να πάρουν αυτά που τους υποσχέθηκε ο αυτοκράτορας βρέθηκαν με δολοφονημένο τον αρχηγό τους. Η εκδίκηση δεν άργησε να έρθει,με νέο αρχηγό τον  Berenger d’ Entenza  άρχισαν να λεηλατούν και να σφάζουν στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης.O αυτοκράτορας αντέδρασε και έκανε αντεπίθεση συλλαμβάνοντας τον Entenza,η Εταιρία με καινούριο αρχηγό άρχισε να πολιορκεί και να καίει και  πέρα από τα περίχωρα της Πόλης φτάνοντας μέχρι την Θράκη και την Μακεδονία.Ο μισθοφορικός αυτός στρατός εγκαταστάθηκε στην δυτική Χαλκιδική(Κασσάνδρα) απειλώντας να πάρει  ακόμα και την Θεσσαλονίκη,εκείνη την περίοδο δεν έμεινε απαρατήρητο από τα άπληστα μάτια τους το Άγιον Όρος όπου οι φήμες για τον πλούτο των Μονών τους κίνησε το ενδιαφέρον.Το καλοκαίρι του 1307 πάτησαν το πόδι τους στο “Περιβόλι της Παναγίας”,ο τρόμος στο Άγιο Όρος  άρχισε και  κράτησε 3 χρόνια(καλοκαίρι 1307-άνοιξη 1309),οι Μονές καίγονταν μία-μία η Ι.Μονή του Κουτλουμοσίου καταστράφηκε αλλά αμέσως μετά την αποχώρηση τους πέρασε μία περίοδο ακμής υπό τον ηγούμενο Χαρίτων τον Ίμβριο,η Ι.Μονή Ζωγράφου καταστράφηκε και αυτή και ανοικοδομήθηκε με την ενίσχυση των Παλαιολόγων,την ίδια τύχη είχε και η Ι.Μονή Κωνσταμονίτου.

Η ΠΟΛΙΟΡΚΊΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΚΗΣ ΜΟΝΗΣ ΧΙΛΑΝΔΑΡΙΟΥ

Κατά την διάρκεια των επιθέσεων εναντίον των οχυρωμένων μονών οι Καταλανοί εφάρμοζαν την ίδια τεχνική όπως όταν κατακτούσαν τις οχυρωμένες θρακικές πόλεις: πρώτα προσπαθούσαν να τις κατακτήσουν με τα όπλα και στην συνέχεια, σε περίπτωση που δεν το κατάφερναν, προσπαθούσαν με όπλο την πείνα να αναγκάσουν τους κατοίκους τους να παραδοθούν. Το Χιλανδάρι και οι άλλες αγιορείτικες Μονές, ακόμη στην αρχή της επίθεσης, άνοιξαν τις πύλες τους σε πολλούς κατοίκους των κοντινών περιοχών της Χαλκιδικής, οι οποίες, περισσότερο από τις μονές, ήταν εκτεθειμένες στις λεηλασίες και στην απειθάρχητη συμπεριφορά των ανδρών της Καταλανικής Εταιρείας. Δεδομένου ότι οι αγιορείτικες μονές προμηθεύονταν τα περισσότερα αναγκαία τρόφιμα από τα απομακρυσμένα μετόχια τους, είχαν μεγάλα αποθέματα.Ο βιογράφος του Δανιήλ ηγούμενου την Μονής Χιλανδαρίου περιγράφει πολύ γλαφυρά την επίθεση των Καταλανών στο Χιλανδάρι, στο οποίο έφθασαν, όπως όλα δείχνουν, χωρίς να συναντήσουν κάποια σοβαρή αντίσταση.

«Πλήθος από αυτούς άρχισαν, άλλοι μεν να κόβουν την κεντρική πύλη
της ένδοξης μονής του Χιλανδαρίου και άλλοι από την πίσω πλευρά να γκρεμίζουν τα τείχη της οχύρωσης, θέλοντας να εισχωρήσουν.
Γιατί τα βέλη τα έριχναν βροχή τα χέρια των απίστων και οι
πολεμικές σάλπιγγες ηχούσαν, και οι ίδιοι έκραζαν με μια φωνή
επιτιθέμενοι. Γιατί ήταν φοβερή η θέα
της πολεμικής τους στρατιάς» (Βίος, 259).

«…τα περισσότερα τρόφιμα στην ένδοξη μονή, στο Χιλανδάρι,
καταναλώθηκαν, έτσι και ο ευλογημένος Δανιήλ και όσοι ήταν μαζί του δεν είχαν τι να γευματίσουν. Μόνο μέσα από το χώμα
ξεδιάλεγαν φλούδες φακής και αυτές έτρωγαν, και πολλοί
από αυτούς παρακαλούσαν τον Θεό να πεθάνουν, και οι υπόλοιποι
από αυτούς φεύγοντας έξω πέθαιναν» (Βίος, 260).

«Πολλοί από τους μοναχούς που ήταν στην μονή αυτή,
μη μπορώντας να αντέξουν τόση λύπη, εγκατέλειψαν
τον κύρη τους, τον κυρ Δανιήλ μου, μόνο του και οι ίδιοι έφυγαν […] Γιατί αυτούς τους έπιασαν οι άπιστοι, άλλους σκότωσαν
και άλλους οδήγησαν στην σκλαβιά» (Βίος, 258).

Τελικά οι Καταλανοί έλυσαν την πολιορκία της Μονής αλλά δεν είχαν πεί την τελευταία τους λέξη,το 1308 μόλις μάθανε ότι ο δυναμικός Σέρβος ηγούμενος έλειπε ξεκίνησαν ξανά για το Χιλανδάρι,κατά την περίοδο της απουσίας τους ο Δανιήλ πήρε μαζί του όλα τα πολύτιμα αντικείμενα της Μονής και έφυγε για να συναντήσει τον Σέρβο αυτοκράτορα Στέφανο Ούρο Β΄Μιλούτιν στα Σκόπια.Ο Δανιήλ παρέδωσε στον Μιλούτιν τα αντικείμενα που είχε πάρει μαζί του για να τα σώσει από τα χέρια των Καταλανών ,εξήγησε την σοβαρότητα της κατάστασης και με νέους άνδρες ξεκίνησε για το ταξίδι της επιστροφής.Κατά την επιστροφή έμεινε για ένα χρονικό διάστημα στο νησί τη λίμνης της Ρεντίνας,όταν έφτασε με τους καινούριους άνδρες βρήκε την Μονή του σε στενή πολιορκία με τους κατοίκους και τους μοναχούς στα όρια της εξάντλησης από την δίψα και την πείνα,κατάφερε να διώξει τους Καταλανούς και με τα χρήματα που του είχε δώσει ο Μιλούτιν αγόρασε πολλά τρόφιμα.η Μονή ήταν για ακόμη μία φορά ασφαλής. Ο βιογράφος του Δανιήλ αναφέρει μόνο μία ακόμη σύγκρουση των Χιλανδαρινών με τους Καταλανούς, όταν τμήμα των τελευταίων περνούσε κοντά από το Χιλανδάρι. Οι πολεμιστές του Δανιήλ βγήκαν από τη Μονή και αφού τους επιτέθηκαν με ενέδρα:

«Πήδηξαν δίπλα τους, πολλούς δε σκότωσαν και άλλους τραυμάτισαν,
και τους περισσότερους από αυτούς, αφού τους έπιασαν,
τους οδήγησαν στη μονή, στον όσιο, τους δε αιχμαλώτους
τους άφησαν ελεύθερους.
Τότε άρπαξαν πολύ πλούτο από τους φαύλους (εχθρούς)» (Βίος, 264)

Για όλα αυτά οι Καταλανοί έβαλαν στόχο να συλλάβουν τον Δανιήλ .Ο ηγούμενος επιθυμούσε να δει για μια ακόμη φορά τον πνευματικό του πατέρα στην ρωσική Μονή Αγίου Παντελεήμονος, ο Δανιήλ, διαφεύγοντας από τους επιδρομείς με την ολιγάριθμη συνοδεία του, κατέφυγε στην μονή αυτή. Σύμφωνα με την αφήγηση του Βίου, οι Καταλανοί βρήκαν δύο ανθρώπους από κάποιο μετόχι του Χιλανδαρίου, οι οποίοι φάνηκαν πρόθυμοι, για μεγάλο αντάλλαγμα, να προδώσουν τον Δανιήλ. Όταν έμαθαν ότι είναι στην Μονή Αγίου Παντελεήμονος, οι Καταλανοί κατόρθωσαν να γκρεμίσουν το οχυρωματικό τείχος και άρχισαν την λεηλασία, ζητώντας να τους παραδοθεί ο Δανιήλ και απειλώντας ότι σε αντίθετη περίπτωση θα πυρπολήσουν τη Μονή. Γρήγορα άναψαν μεγάλη φωτιά, και  ο Δανιήλ, μαζί με πολλούς άλλους, κατέφυγε στον πύργο της Μονής,προφανώς το ύψος του πύργου συνέβαλε στην σωτηρία τους. Μαρτυρία για την πυρκαγιά αυτή περιέχει και το χρυσόβουλο του Ανδρόνικου Β’, του Σεπτεμβρίου 1311, στο οποίο διαβάζουμε ότι οι μοναχοί της ρωσικής μονής «έχασαν τα παλιά χρυσόβουλα και τα υπόλοιπα έγγραφα για τα δικαιώματα της μονής σε πυρκαγιά που ξέσπασε ξαφνικά».Σύμφωνα με την αφήγηση του Βίου, οι επιδρομείς ξαφνικά παραιτήθηκαν από την περαιτέρω προσπάθεια να συλλάβουν τον Δανιήλ και όσους βρίσκονταν μαζί του στον πύργο, και αποσύρθηκαν. Το σχέδιο για την κατάληψη της Θεσσαλονίκης ναυάγησε μετά την σύλληψη του de Roquefort από τον πρίγκιπα Κάρολο του Βολουά. Παράλληλα, οι βυζαντινές δυνάμεις, που είχαν ανασυνταχθεί, πίεσαν την Καταλανική Εταιρεία. Οι μισθοφόροι μην μπορώντας να επιστρέψουν στα Μικρασιατικά παράλια, κατευθύνθηκαν τελικά προς την Θεσσαλία, όπου συνέχισαν τις λεηλασίες προκαλώντας ανεπανόρθωτες ζημιές.

Οι καταστροφές που διέπραξαν οι Καταλανοί μισθοφόροι στο Άγιον Όρος και σε όλη βέβαια την Ρωμανία δεν είχε προηγούμενο,οι ηγούμενοι αποφάσισαν να προφυλάξουν μέσα στα μεγάλα και ισχυρά τείχη των Μονών τους και γυναίκες.Ο βιογράφος του Δανιήλ μας μιλάει για τον τρόμο που επικρατούσε.

«Αφού πήραν πολλή λεία από ολόκληρο το Όρος, έσερναν άνδρες
και γυναίκες, νεαρούς και κοπέλες, σαν τετράποδα ζώα
δεμένους σε σχοινιά και τους οδηγούσαν στην σκλαβιά…
Δύσκολα μπορεί να περιγράψει κανείς το κακό που τους βρήκε, γιατί
τα όρη και οι σπηλιές, τα βουνά και τα λιβάδια και όλα τα μονοπάτια
ήταν γεμάτα με νεκρούς, γυμνούς και άταφους, παρουσιάζοντας
ένα τρομακτικό και θλιβερό θέαμα. Και αυτοί
οι άπιστοι τα πάντα ερήμωναν και πίσω έφευγαν» (Βίος, 264).

«Δύσκολα μπορεί να περιγράψει κανείς το κακό που τους βρήκε, γιατί
τα όρη και οι σπηλιές, τα βουνά και τα λιβάδια και όλα τα μονοπάτια
ήταν γεμάτα με νεκρούς, γυμνούς και άταφους, παρουσιάζοντας
ένα τρομακτικό και συγκινητικό θέαμα» (Βίος, 264).

«Μεγάλα ήταν τα δεινά και τέτοια τα τραύματα που άρχισαν οι
άνθρωποι και όλα τα ζώα να πεθαίνουν από την πείνα. Γιατί
θηλάζοντας τις πεθαμένες τους μητέρες και τα παιδιά τα ίδια
πέθαιναν και οι άνθρωποι με απλανές βλέμμα από την πείνα
συγκρούονταν μεταξύ τους και έπεφταν σαν μεθυσμένοι
και, κατεχόμενοι από πείνα, δεν μπορούσαν ούτε να βλέπουν.
Και άλλοι από αυτούς γονατισμένοι σαν τα ζώα, έκοβαν
χόρτα με τα δόντια τους» (Βίος, 258).
cognoscoteam.gr

Shares