Voice News Αληθινές Ειδήσεις
Μια εξαιρετική γεωπολιτική ανάλυση για τα τουλάχιστον επτά ανοιχτά μέτωπα του Ρ. Τ. Ερντογάν στη Δύση δημοσίευσε η ιστοσελίδα reader.gr.
Της Ευγενίας Κουντούρη,
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι συχνά προκλητικός. Κι αν η Ελλάδα γίνεται αποδέκτης των προκλήσεων του σε πολύ συχνή βάση, δεν είναι η μοναδική χώρα που έχει αναγκαστεί να τις αντιμετωπίσει. Από τις ΗΠΑ στη Ρωσία και από την Γερμανία στο Ισραήλ ο «Σουλτάνος» δεν δείχνει να καταλαβαίνει ούτε από συμμάχους, ούτε από… υπερδυνάμεις. Μόνο τον τελευταίο χρόνο βρέθηκε να… εκτοξεύει απειλές σε επτά διαφορετικές κατευθύνσεις, χωρίς να υπολογίζουμε τους Κούρδους.
Ποιο είναι το σχέδιο του; Τι προσπαθεί να πετύχει; Έχει απλά «άγνοια κινδύνου»; Είναι υπερόπτης; Συνεχίζει να προκαλεί απλά και μόνο γιατί διαπιστώνει πως του… περνάει ή μήπως οι φιλοδοξίες του πηγαίνουν ακόμα πιο πέρα;
«Ένα μεγάλο έθνος, μια μεγάλη δύναμη» είχε πει στο τέταρτο γενικό συνέδριο του κόμματος του ΑΚΡ πριν από χρόνια, διακηρύσσοντας παράλληλα τον φιλόδοξο στόχο του για το 2023, την εκατονταετηρίδα από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Ως ο πανίσχυρος πλέον, μετά το δημοψήφισμα, πρόεδρος της Τουρκίας ο Ερντογάν είχε από την αρχή της θητείας του ξεκάθαρες φιλοδοξίες να κυριαρχήσει στη Μέση Ανατολή. Και να γίνει ο ηγέτης του Ισλάμ.
Κι αν κάποιοι ευελπιστούσαν αρχικά πως ο πρόεδρος των Τούρκων θα ήταν εκείνος που θα μετέτρεπε τη χώρα του σε μια ισλαμική φιλελεύθερη δημοκρατία και θα συμβίβαζε τον μουσουλμανικό κόσμο με τη Δύση, έχουν πλέον διαπιστώσει πως οι ελπίδες τους ήταν φρούδες.
Η χώρα του Ερντογάν μετατρέπεται σταθερά σε ένα ισλαμικό κράτος, που έρχεται σε αντίθεση με τη Δύση καθώς εδραιώνει ένα «νεο-οθωμανικό» καθεστώς. Θα έπρεπε ίσως να το είχαν καταλάβει οι ηγέτες της Δύσης. Άλλωστε σε εκείνο το συνέδριο του κόμματος του, παρότρυνε τη νεολαία της Τουρκίας να κοιτάξει όχι μόνο το 2023, αλλά και το 2071.
Αυτή είναι μια ημερομηνία που ίσως δεν έχει νόημα για τους Δυτικούς, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους Τούρκους. Το 2071 θα σηματοδοτήσει χίλια χρόνια από τη Μάχη του Μάνζικερτ. Εκεί, οι Σελτζούκοι Τούρκοι – μια φυλή που γεννήθηκε αρχικά από την Κεντρική Ασία – κατάφεραν να νικήσουν την ηγετική χριστιανική δύναμη εκείνης της εποχής, τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η νίκη αυτή ξεκίνησε μια σειρά από γεγονότα που επέτρεψαν στους Σελτζούκους να καταλάβουν τα εδάφη της σύγχρονης Τουρκίας και να δημιουργήσουν μια αυτοκρατορία που επεκτάθηκε σε μεγάλο μέρος της Παλαιστίνης, του Ιράκ, της Συρίας και του Ιράν.
Ο Ερντογάν υπενθύμισε στους σημερινούς Τούρκους τις δόξες των φιλοπόλεμων προγόνων τους, που είχαν στόχο να κατακτήσουν τις μη μουσουλμανικές χώρες. Η αναφορά στο Μάνζικερτ δεν συμβάδιζε συνεπώς με την εικόνα μιας ειρηνικής και ευημερούμενης φιλελεύθερης πολιτείας που η δύση καλωσορίζει ως το παράδειγμα της ανεκτικότητας, της αρετής και της καλής θέλησης.
Μάλλον έδειξε ότι ως μέρος του οράματος του για την τουρκική εξουσία και δόξα, ο Ερντογάν ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει τις κοσμικές κρατικές δομές του Ατατούρκ και τον δυτικό προσανατολισμό. Ο πολεμιστής Ατατούρκ προειδοποιούσε ενάντια στη γοητεία των στρατιωτικών νικών. Ο πολιτικός Ερντογάν τις επικαλείται.
Κι αν η εσωτερική πολιτική του έχει κάνει πλέον ξεκάθαρο πως η άποψη του για την Δημοκρατία παραμένει η ίδια με τότε που είπε πως «είναι ένα τρένο από το οποίο κατεβαίνεις μόλις φτάσεις στον προορισμό σου», η εξωτερική του πολιτική μπορεί να χαρακτηριστεί, το λιγότερο επιθετική. Κι εδώ όμως, η ατζέντα και οι αποτυχίες του φαίνεται να αντικατοπτρίζουν ένα θεμελιωδώς ισλαμικό όραμα.
Οι διεθνείς του συγκρούσεις – Ισραήλ
Δεν είναι τυχαίο πως στην αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο Ταγίπ Ερντογάν στάθηκε απέναντι του, ως ο εκπρόσωπος του Ισλάμ. Θέλησε να γίνει το «αντίπαλο δέος» κι ως έναν βαθμό το κατάφερε. Η στάση του φυσικά δεν αποτέλεσε έκπληξη.
Ήδη από το 2004, ο Ερντογάν είχε εκφράσει την συμπάθεια του προς την παλαιστινιακή τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς, αν και αυτή στέκονταν τότε απέναντι από την πιο κοσμική και εθνικιστική Παλαιστινιακή Αρχή, με επικεφαλής τους δυτικούς αγαπημένους Μαχμούντ Αμπάς και Σαλάμ Φαγιάντ. Το 2006, όταν η Χαμάς κέρδισε τις παλαιστινιακές εκλογές, ο Ερντογάν υποδέχτηκε την ανώτερη ηγεσία της στην Τουρκία με εορτασμούς. Παράλληλα ξεκίνησε να επιτίθεται στο Ισραήλ.
Μετά τον πόλεμο στη Γάζα του 2008-2009, ο Ερντογάν πρόσβαλε δημοσίως τον τότε Ισραηλινό πρόεδρο Σιμόν Πέρες στη διάσκεψη του Νταβός, αποκαλώντας τον «δολοφόνο». Το 2010, συνωμότησε για να προκαλέσει το περιστατικό της «Επίθεσης κατά νηοπομπής ανοικτά της Γάζας», το οποίο αποσκοπούσε στην απονομιμοποίηση του ναυτικού εμπάργκο του Ισραήλ στη Γάζα. Εδώ και χρόνια χαρακτήριζε το Ισραήλ ως ένα τρομοκρατικό κράτος και απειλούσε να κλιμακώσει το σχίσμα μαζί του.
Τον περασμένο Ιούλιο ο Ερντογάν μίλησε για Ισραηλινούς στρατιώτες που «χύνουν αίμα Μουσουλμάνων» και «λερώνουν με τις αρβύλες τους την αυλή της πλατείας των Τεμενών», ενώ μετά την αναγνώριση του Τραμπ είπε: «Δεν θα εγκαταλείψουμε την Ιερουσαλήμ στο έλεος ενός κράτους που σκοτώνει παιδιά».
ΗΠΑ
Με τις ΗΠΑ ο Ερντογάν έχει συγκρουστεί αρκετές φορές, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα. Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ερντογάν στις ΗΠΑ, να μίλησε με τα πιο θερμά λόγια για εκείνον, όμως ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει επανειλημμένα καταφερθεί δημοσίως εναντίον της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών.
Τις τελευταίες ημέρες η σύγκρουση μεταξύ τους έχει οξυνθεί ακόμα περισσότερο, με τις επιθέσεις της Τουρκίας στο Αφρίν και τις απειλές για επίθεση στο Μανμπί, όπου βρίσκονται Αμερικανοί στρατιώτες. Εάν ο Ερντογάν κάνει πράξη τις απειλές του, τότε Τούρκοι και Αμερικανοί στρατιώτες θα βρεθούν αντιμέτωποι.
Ο «Σουλτάνος» δείχνει ξεκάθαρα την δυσαρέσκεια του για την συμμαχία των ΗΠΑ με τους Κούρδους, με σκοπό την καταπολέμηση του ISIS, με ιδιαίτερα επιθετικές δηλώσεις και απειλές: «Οι ΗΠΑ θα πληρώσουν κάθε σταγόνα τουρκικού αίματος από αμερικανικά όπλα που έχουν δοθεί σε κούρδους μαχητές» είπε πριν από λίγυς μήνες.
Η μη έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν από τις ΗΠΑ, τον οποίο ο Ερντογάν κατηγορεί για το πραξικόπημα του καλοκαιριού του 2015, υπήρξε μία ακόμη αφορμή για να δεχθεί η Αμερική επίθεση από τον πρόεδρο της Τουρκίας: «Αυτοί (οι ΗΠΑ) προσπαθούν να μας τιμωρήσουν, να μας καταδικάσουν και να μας υπονομεύσουν, επειδή δεν ακολουθούμε τα σενάριά τους, που είναι προφανή και τα εκτελούν αυτοί που τα έχουν γράψει μαζί τους στη χώρα μας» είπε τον περασμένο Δεκέμβριο.
Από την άλλη πλευρά του ατλαντικού η απάντηση στις προκλήσεις Ερντογάν είναι, σχεδόν ανύπαρκτη. Ο Ντόναλντ Τράμπ, αν και έχει συνηθίσει τον κόσμο σε εκρήξεις και επιθέσεις, στη συγκεκριμένη περίπτωση κρατάει ιδιαίτερα χαμηλούς τόνους που δείχνει να δίνουν όλο και περισσότερο… θάρρος στον πρόεδρο της Τουρκίας.
Γερμανία
Οι επιθέσεις του Ερντογάν κατά της Άνγκελα Μέρκελ και της Γερμανίας είναι, επίσης, ένα συνηθισμένο φαινόμενο. Ενόψει των βουλευτικών εκλογών της Γερμανίας μάλιστα τον περασμένο Σεπτέμβριο ο Ερντογάν είχε καλέσει τους Τούρκους της Γερμανίας να δώσουν ένα «χαστούκι» στα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού (την ένωση CDU/CSU και SPD) και στους Πράσινους λέγοντας χαρακτηριστικά να μην ψηφίσουν τα κόμματα «που είναι εχθροί της Τουρκίας».
«Να είστε με εκείνους που είναι καλοπροαίρετοι με την Τουρκία. Δεν έχει σημασία εάν πρόκειται για μικρά κόμματα, δώστε τους την ψήφο σας. Θα αποκτήσουν αργότερα μεγαλύτερη σημασία» είπε.
Κι όταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ κατήγγειλε την «παρέμβασή» του Ερντογάν στις γερμανικές βουλευτικές εκλογές, εκείνος απάντησε:
«Δεν έχει κανένα όριο! Ποιος είσαι εσύ για να μιλάς για τον πρόεδρο της Τουρκίας;… Να γνωρίζεις τα όριά σου!
Με αφορμή τις επιθέσεις σε τεμένη και τις διαδηλώσεις των Κούρδων σε Γερμανία και Βέλγιο είχε πει:. «Πώς θα δικαιολογήσουν τους αδελφούς μας που σκοτώθηκαν ενώ έκαναν την προσευχή τους σε τέμενος; Η ΥPG καίει τα τεμένη μας. Τι περιμένει η Γερμανία; Επιτίθενται στους πολίτες μας σε Γερμανία και Βέλγιο. Τι περιμένουν αυτές οι χώρες; Τί θα έλεγαν, αν αυτά συνέβαιναν στην χώρα μας και η αστυνομία μας δεν αντιδρούσε;
Οι δύο χώρες συγκρούστηκαν το περασμένο καλοκαίρι επίσης για το θέμα του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων με την Γερμανία να ανακοινώνει την επανεξέταση των προγραμμάτων εξαγωγής όπλων στην Άγκυρα. Ο Ερντογάν είπε πως «η Γερμανία δεν μπορεί να μας τρομάξει με απειλές» κι έβαλε στη «μαύρη λίστα» της τουρκικής κυβέρνησης 700 γερμανικές επιχειρήσεις. Η πραγματικότητα είναι πάντως ότι παρά τις εντάσεις οι ΗΠΑ και η Γερμανία δεν έχουν διακόψει την επικοινωνία με τον Ερντογάν.
Ολλανδία
Η απόφαση των ολλανδικών αρχών να ανακαλέσουν την άδεια προσγείωσης στη χώρα του αεροπλάνου του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου τον περασμένο Μάρτιο και ουσιαστικά το να μην επιτρέψουν να πραγματοποιήσει προεκλογική εκστρατεία στη χώρα για το δημοψήφισμα του Ερντογάν, προκάλεσαν την έκρηξη του προέδρου της Τουρκίας.
Χαρακτήρισε την κυβέρνηση της χώρας ως «Τα απομεινάρια των ναζί» τους χαρακτήρισε «φασίστες» και απείλησε: «Μπορείτε να απαγορεύσετε στον υπουργό Εξωτερικών μας να πετάξει, αλλά στο εξής να δούμε πώς θα προσγειώνονται οι πτήσεις σας στην Τουρκία».
Η επιθετική του ρητορική συνεχίστηκε με δηλώσεις του τύπου «Η Άγκυρα θα παίρνει μέτρα κατά της Χάγης μέχρι να ζητήσει η Ολλανδία συγγνώμη και περιμένω να δω αν οι ευρωπαϊκές χώρες θα επικρίνουν την ολλανδική φασιστική ενέργεια» ενώ συνέχισε τις απειλές του σημειώνοντας πως «Ολλανδία, θα πληρώσεις υψηλό τίμημα. Η Τουρκία δεν έχει κάνει ακόμη αυτό που είναι απαραίτητο να κάνει, η Δύση είναι ισλαμοφοβική και έδειξε το αληθινό της πρόσωπο», προβάλλοντας για μία ακόμη φορά την Τουρκία ως τον εκπρόσωπο του Ισλάμ.
Ρωσία
Είναι ίσως η μοναδική χώρα στην οποία ο Ταγίπ Ερντογάν επιτέθηκε, αλλά στην συνέχεια έκανε πίσω. Ίσως γιατί ο Βλαντιμίρ Πούτιν σε καμία περίπτωση δεν είναι ο «τυπικός δυτικός ηγέτης», αλλά οι πρακτικές και η λογική του μοιάζουν περισσότερο με αυτές του Τούρκου προέδρου.
Παρόλαυτα οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν τεταμένες και τον Νοέμβριο του 2015, ένα ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος καταρρίφθηκε από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις σε συριακό έδαφος, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία. Η κυβέρνηση της χώρας, υποστήριξε πως το ρωσικό αεροσκάφος,είχε παραβιάσει τον τουρκικό εναέριο χώρο, κάνοντας λόγο για μια καθαρά αμυντική κίνηση, ενώ η Ρωσία αρνήθηκε ότι το αεροσκάφος της παραβίασε τον τουρκικό εναέριο χώρο. Δημιουργήθηκε ένα πολεμικό κλίμα ανάμεσα σε Ρωσία και Τουρκία και οι σχέσεις τους έμοιαζαν με βόμβα έτοιμη να εκραγεί.
Η κόντρα των δύο χωρών συνεχίστηκε και την άνοιξη του 2016, όταν η Τουρκία κατηγόρησε τη Ρωσία ότι τροφοδότησε με αντιαεροπορικά όπλα και ρουκέτες τους μαχητές τού ΡΚΚ.
Η σχέση τους αποκαταστάθηκε τελικά με την αγορά της Τουρκίας από τη Ρωσία τεσσάρων συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας S-400 το συνολικό κόστος της οποίας άγγιξε τα 2.5 δις δολάρια.
Κύπρος
Οι απειλές του Ερντογάν κατά τις Κύπρου και οι λεκτικές επιθέσεις που εξαπέλυσε τις προηγούμενες ημέρες με αφορμή την Κυπριακή ΑΟΖ, δεν ήταν κάτι το πρωτόγνωρο. Ο «Σουλτάνος» έχει κάνει πολύ σκληρότερες δηλώσεις στο παρελθόν, όπως τον Νοέμβριο του 2016 όταν και χαρακτήρισε «ντροπή» τη σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας: «Χωρίς να ντρέπονται συμμετέχουν στις συνόδους της ΕΕ με σημαία που περιλαμβάνει ολόκληρη την Κύπρο. Δεν μπορείτε να έχετε τέτοια σημαία εκεί, υπάρχει και μια ‘ΤΔΒΚ’. Εσείς είστε η ελληνοκυπριακή διοίκηση νότιας Κύπρου. Στο Βορρά υπάρχει τουρκική δημοκρατία. Είναι αγένεια. Έτσι ή αλλιώς αυτό θα το καταλάβουν και θα το μάθουν» είχε πει.
Τον Νοέμβριο μιλώντας στην κοινοβουλευτική του ομάδα είπε «Υπάρχει μια έκφραση που έγραψε ο Πασάς Μεχμέτ προς τον πρέσβη της Βενετίας: Εμείς, με την κατάκτηση της Κύπρου, σάς κόψαμε το χέρι, ενώ εσείς, στον πόλεμο του 1571, μας ξυρίσατε απλά τα γένια. Το χέρι που κόβεται δεν ξαναφυτρώνει, αλλά το μούσι που ξυρίζεται, ξαναβγαίνει πιο δυνατό».
Οι δηλώσεις βέβαια δεν αποτελούν το μεγαλύτερο πρόβλημα όσον αφορά τη στάση του Ταγίπ Ερντογάν απέναντι στην Κύπρο αλλά και την Ελλάδα. Ο «Σουλτάνος» που είναι δεδομένο πως ονειρεύεται τη νέα μεγάλη οθωμανική αυτοκρατορία έχει συχνά αφήσει να εννοηθεί πως στόχος του είναι η κατάκτηση ολόκληρης της Κύπρου.
Όπως έγινε για παράδειγμα προλογίζοντας το εθνικό σύμφωνο με τον τίτλο «Το κλειδί της παρένθεσης που δεν έκλεισε: Misaki Milli».
Στον πρόλογο που υπογράφει ο πρόεδρος της Τουρκίας αναφέρεται μεταξύ άλλων:
«Η πρώτη ρήξη έγινε με την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου που ονομάζεται και πόλεμος μοιρασιάς. Πρόκειται για τη μοιρασιά των εδαφών της οθωμανικής αυτοκρατορίας που κρατούσε τα κλειδιά του πετρελαίου, της διώρυγας του Σουέζ και του διεθνούς εμπορίου. Όταν οι Οθωμανοί μπήκαν στον Πόλεμο κατείχαν εδάφη 2,5 εκατ.χλμ. Όταν ιδρύσαμε τη Δημοκρατία μας είχαν απομείνει 780.000 χλμ.
Η Βουλή των Οθωμανών κήρυξε το Misaki Milli, δηλαδή τη διεκδίκηση των ελάχιστων εδαφών που θα μπορούσαμε να αποδεχθούμε. Η Εθνοσυνέλευση που συγκλήθηκε μετά την ίδρυση της Δημοκρατίας αποδέχθηκε πλήρως το εθνικό σύμφωνο που πρόσθετε στα σύνορα μας τη Μοσούλη, το Κιρκούκ, το Χαλέπι, τη Δυτική Θράκη, το Μπατούμ, την Κύπρο και μερικά Νησιά».
Με επιστολή του μάλιστα στα Ηνωμένα Έθνη, η οποία δημοσιεύτηκε και ως επίσημο έγγραφο των Ηνωμένων Εθνών στις 30 Σεπτεμβρίου του 2016 (Α/71/421 ο Ερντογάν δήλωσε ότι η Τουρκία έχει «απαράγραπτα» δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα δυτικά των ακτών της Κύπρου, έξω από τα στενά όρια των χωρικών υδάτων της.
Ελλάδα
Οι προκλήσεις του Ταγίπ Ερντογάν κατά της χώρας μας είναι αμέτρητες. Ακόμα και κατά την επίσημη επίσκεψη του στην Αθήνα, ο πρόεδρος της Τουρκίας φρόντισε να κρατάει… αναμμένο το φιτίλι.
Η συζήτηση για τη συνθήκη της Λωζάνης, συζήτηση που μάλιστα έκανε και δημόσια τόσο με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, όσο και με τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, βρίσκεται συνεχώς στην ατζέντα του Ερντογάν.
Μια ημέρα πριν από την επίσκεψη του στην Αθήνα, σε συνέντευξη που παραχώρησε σε Ελληνικό τηλεοπτικό σταθμό αναφερόμενος στις αλλαγές που επιθυμεί να γίνουν όσον αφορά την συνθήκη είπε μεταξύ άλλων ότι οι αποστάσεις ανάμεσα σε ορισμένα νησιά είναι «προβληματικές», προσθέτοντας μάλιστα ότι οι διαφορές που αφορούν τα χωρικά ύδατα των δύο κρατών, τον εναέριο χώρο και την υφαλοκρηπίδα μπορούν να επιλυθούν «εύκολα».
Και δεν είναι μόνο οι προκλήσεις και οι κινήσεις κατά της εδαφικής μας ακεραιότητας. Η στάση του απέναντι στην χώρα μας είναι ξεκάθαρα εχθρική και δεν κάνει καμία προσπάθεια να προσποιηθεί το αντίθετο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως, τη στιγμή που στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας βρίσκονταν το Σκοπιανό και στην Ελλάδα γίνονταν μεγάλα συλλαλητήρια για την ελληνικότητα της Μακεδονίας, ο Τούρκος πρόεδρος σχολίασε την Ελληνο-σκοπιανή διαπραγμάτευση λέγοντας: «Για εμάς Άγκυρα και Σκόπια δεν έχουν καμία διαφορά και δεν πρόκειται να αφήσουμε τους αδελφούς μας μόνους, θα είμαστε πάντα μαζί τους.
Η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα στο πλευρό της “Μακεδονίας”, επειδή η Ελλάδα είναι λάθος. Τούρκοι και “Μακεδόνες” είναι αδέλφια και για εμάς, Άγκυρα και Σκόπια είναι το ίδιο πράγμα» ενώ μάλιστα έφτασε στο σημείο να υποστηρίξει πως «η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα πίσω από την “Μακεδονία” και δεν θα επιτρέψουμε να αλλάξει όνομα». Το «δεν θα επιτρέψουμε» μάλιστα έδειξε ξεκάθαρα, όπως σημειώνουν οι ειδικοί αναλυτές πως αποφάσισε να πάρει τα Σκόπια υπό την αιγίδα του.
reader.gr
